Groene speelplaatsen: de voordelen op een rij

Een ecologische speelplaats brengt kinderen dichter bij de natuur. Beton wijkt voor natuurlijke materialen zoals gras, zand, schors en waterpartijen. Verharding ligt alleen waar dat nodig is voor het comfort en de veiligheid. En dus bevorderen groene speelplaatsen gezondheid en welzijn, dragen ze bij aan biodiversiteit, en bieden ze een hele hoop educatieve voordelen.

Een evolutie van grijs naar groen: het vraagt een verandering in mentaliteit en een duidelijke toekomstvisie van scholen. Wat een groene speelplaats is, hoe je ze optimaal inricht en waar je terechtkunt voor subsidies en ondersteuning, daar hebben we een andere blogpost over groene speelplaatsen aan gewijd. Deze tekst focust op de voordelen van een ecologische speelplaats. We zetten ze hier netjes voor je in de rij.

VOORDELEN VOOR DE JONGEREN

Leven en leren in de natuur

Voor sommige kinderen is het niet evident om in contact te komen met natuur. Zeker wie in de stad leeft. Net daarom speelt de school een extra belangrijke rol. Een groene speelplaats is namelijk erg leerrijk voor kinderen. Planten, insecten en bessen herkennen, gaat vanzelf als je er elke dag middenin leeft.

Sommige scholen integreren een heuse buitenklas met bijvoorbeeld een Amfitheater, een Cosy Circle of een Theaterklas. Natuurlijk daglicht en verse buitenlucht zijn positief voor de concentratie. Wanneer kinderen zich lekker uitgeleefd hebben tijdens de speeltijd, zijn ze bovendien veel beter in staat om zich te concentreren tijdens de les.

Ebema_groene speelplaats_waterpasserende verharding

Mentaal en fysiek sterker

Een natuurlijk speelplein draagt sowieso bij aan de mentale gezondheid. Studies wijzen uit dat de nabijheid van groen het gelukshormoon serotonine activeert. Wie vaker in de natuur vertoeft, voelt zich beter in zijn vel. Natuurlijke landschappen hebben een rustgevend effect op ons lichaam. De natuur kalmeert het zenuwstelsel, waardoor de stress vermindert. Een natuurspeelplaats heeft dus een dubbel voordeel: het stressniveau daalt, het geluksgevoel stijgt.

Verder is er een duidelijk voordeel voor de fysieke gezondheid. Kinderen – vooral meisjes – bewegen meer en gevarieerder dan op een traditioneel speelplein. Daardoor daalt het risico op overgewicht en obesitas bij jongeren gevoelig. Ze lopen ook nog eens minder risico op gezondheidsproblemen op latere leeftijd, zoals hart- en vaatziekten of een hoge bloeddruk. En jong geleerd is oud gedaan: wie als kind regelmatig actief beweegt, heeft meer kans om die gezonde levensstijl verder te zetten als volwassene.

Evenwichtige ontwikkeling

Een natuurspeelplaats is nuttig voor de motorische ontwikkeling. Op een vlak betonnen speelplein hebben kinderen weinig vaardigheden nodig. De natuurlijke speelplaats heeft boomstronken, klimbomen en grasheuvels met trappen, en is daardoor veel grilliger dan een vlakke speelplaats. Kinderen ontwikkelen hun evenwicht, gebruiken meer kracht en leren omgaan met risico’s. Door kinderen in een veilige omgeving te laten kennismaken met aanvaardbare gevaren, leren ze risico’s inschatten en hun gedrag aan te passen. Handig wanneer ze deelnemen aan het verkeer of thuis in contact komen met andere gevaren.

Ook opvallend: studies tonen aan dat kinderen minder ruzie maken op een groene speelplaats. Er komt zelfs minder pestgedrag voor. Door de grote variatie in het landschap vinden alle kinderen een plek, of ze nu zin hebben in een creatieve activiteit, een rustmoment op een zitblok of actief spel. Kinderen die normaal niet met elkaar spelen, gaan ineens samenwerken, taken verdelen en compromissen sluiten. Op die manier ontwikkelen ze sociale vaardigheden en experimenteren ze met verschillende communicatiestijlen. En die kunnen ze dan weer thuis en in de klas gebruiken.

Ook voor leerkrachten is er een duidelijk voordeel: toezicht houden wordt heel wat leuker. Natuurlijke speelplaatsen hebben veel meer reliëf dan traditionele. Wanneer leerkrachten op een heuvel postvatten, hebben ze meteen een prima overzicht. Door de kinderen te observeren, ontdekken ze nieuwe talenten. Daar kunnen ze extra op inzetten in de lessen zodat de jongeren zich ten volle kunnen ontplooien.

Ebema_groene speelplaats_comfy en chill zitbank

Ecologische geletterdheid

Doordat kinderen op jonge leeftijd in contact komen met de natuur, gaan ze een groter ecologisch bewustzijn ontwikkelen. Met andere woorden: door in de natuur te leven, voelen ze zich ermee verbonden. Ze leren de natuur kennen, begrijpen, en krijgen er respect voor. Dat staat bekend als ecologische geletterdheid.

Kinderen met een hogere ecologische geletterdheid voelen op latere leeftijd ook een band met de natuur. Ze groeien op tot volwassenen met een genuanceerde kijk op natuur en bos, en met inzicht in het leefmilieu. Op lange termijn heeft dat een positieve impact op de wereld.

VOORDELEN VOOR DE OMGEVING

Biodiverse stapstenen

De Vlaamse fauna en flora ervaart verschillende voordelen van groene speelplaatsen. Een schoolplein heeft een grote oppervlakte. Als al die vierkante meters gevuld worden met inheemse bomen, struiken en bloemenweides, heeft dat een positieve impact op de biodiversiteit. Insecten zoeken dankbaar naar voedsel in de bloemenweide, zonder kilometers te vliegen. Vogels genieten van een welverdiende rustpauze in een hoge boom. Of ze zoeken in de schors naar kruipende insecten om hun jongen te voeden.

Ecologische stapstenen zijn kleine stukjes natuur die dieren, planten en insecten toelaten om zich te verplaatsen doorheen het landschap. Van het ene natuurgebied naar het andere. Daarom vormen ecologische speelplaatsen een cruciale schakel in de verspreiding van de Vlaamse biodiversiteit. Ze worden als het ware als tussenstation gebruikt om lange afstanden te overbruggen, die anders onmogelijk zijn voor inheemse dieren en planten.

Overstromingsgevaar temperen

We krijgen de laatste jaren steeds vaker te maken met extreme regenval. Daardoor ontstaan er overstromingen. Zeker in verstedelijkt gebied is er weinig ruimte voor natuurlijke waterinfiltratie. Een klimaatbestendige speelplaats bevat zo veel mogelijk onverharde zones. Dat helpt om het regenwater op een natuurlijke manier te laten infiltreren en vermindert de kans op wateroverlast.

Door onverharde zones af te wisselen met waterdoorlatende verharding krijgt hemelwater de kans om langzaam de grond in te trekken, zonder in te boeten op gebruikscomfort. Dankzij strategisch geplaatste verharding met tegels en klinkers blijft de speelplaats toegankelijk. Bijvoorbeeld voor bestelbusjes of vrachtwagens die komen leveren, of om zitplaatsen te voorzien tijdens het schoolfeest. Op een regenachtige dag zorgt verharding er ook voor dat kinderen niet door de modder ploeteren. Tegels en klinkers zijn bovendien cruciaal voor het comfort van rolstoelgebruikers. Op die manier kunnen jongeren in een rolstoel samen met hun leeftijdsgenoten genieten van de natuurlijke speelplaats.

Het regenwater dat op de daken van het schoolgebouw valt, kan bovendien opgevangen worden in een ondergrondse of bovengrondse regenwaterton. Dat water kan dan weer gerecupereerd worden om het toilet door te spoelen of om planten water te geven. Dat biedt niet alleen een oplossing voor de overstromingsproblematiek, maar leert kinderen ook duurzaam omgaan met kostbaar hemelwater.

Hittestress verminderen

Daarnaast zijn groene zones ideaal om hittestress tegen te gaan. Wanneer het kwik voor een lange tijd de hoogte in gaat, kunnen kinderen en ouderen last krijgen van klachten als hoofdpijn, concentratiestoornissen, duizeligheid of vermoeidheid.

Hittestress voorkomen is dus belangrijk voor een gezonde leeromgeving. Grote bomen gooien een verkoelende schaduw over het speelplein, terwijl grasperken de temperatuur op de grond temperen. Boomkransen, planters en bloembakken combineren groen en grijs op een duurzame en esthetische manier. Zo blijft het in de warme zomermaanden voor iedereen aangenaam op de speelplaats.

Steden stuiten op een extra uitdaging: het hitte-eilandeffect. Tijdens een hittegolf ligt de temperatuur in de stad 5 tot 6 graden hoger dan op het platteland. Dat komt onder andere door de beperkte vegetatie en het gebrek aan watermassa’s, maar ook door de grote hoeveelheid beton, asfalt en bakstenen. Die houden de warmte vast, waardoor het ’s nachts moeilijk afkoelt. .

Speelpleinen met groene vlaktes en hoge bomen bestrijden het hitte-eilandeffect in de stad. Ze zorgen voor verkoeling in de buurt, waardoor ze dus een meerwaarde zijn voor alle buurtbewoners. Daarnaast dragen natuurspeelplaatsen bij aan de realisatie van de 3-30-300-regel. Die stimuleert meer welzijn door de nabijheid van groen. De regel bepaalt dat je minimaal 3 bomen ziet vanuit je woning, je straat voor minimaal 30% ingericht is met groen en iedereen binnen de 300 meter toegang heeft tot een buurtpark. Op deze manier krijgt het speelplein meteen ook een sociale functie die verder reikt dan de schoolmuren.

Even samenvatten

Een groene speelplaats heeft een resem voordelen voor de ontwikkeling van de kinderen:

Kinderen komen in contact met de natuur op de speelplaats. Een heel leerrijke omgeving.
Jongeren worden mentaal veerkrachtiger. Wie vaker in de natuur vertoeft, voelt zich gelukkiger.
Kinderen bewegen meer op een groene speelplaats, en zijn daardoor fysiek gezonder. Ze hebben minder kans op hart- en vaatziekten of een hoge bloeddruk op latere leeftijd.
Kinderen ontwikkelen hun evenwicht en leren omgaan met risico’s dankzij de natuurlijke speeltoestellen.
Ruzie en pestgedrag komen minder voor op een groene speelplaats.
Jongeren ontwikkelen een groter ecologisch bewustzijn als ze vaak in contact komen met groen en biodiversiteit. Ze voelen zich verbonden met de natuur en ontwikkelen er respect voor.

Ook voor de omgeving zijn er verschillende voordelen van een groene speelplaats:

Een groene speelplaats is een waardevolle stapsteen voor plantenzaden, insecten, vogels en kleine zoogdieren. Zo kunnen ze zich gemakkelijker verspreiden doorheen Vlaanderen.
De onverharde zones bevorderen hemelwaterinfiltratie. Daardoor vermindert het risico op wateroverlast.
Het groen op de speelplaats vermindert het hitte-eilandeffect in grote steden.
Een natuurspeelplaats draagt bij aan de 3-30-300-regel.

Overtuigd?

Een groene speelplaats biedt voordelen op verschillende vlakken. Gaande van educatieve mogelijkheden en sociale ontwikkeling, tot biodiversiteit en hemelwaterinfiltratie. Een natuurspeelplaats is niet alleen positief voor de gezondheid van schoolkinderen, maar ook voor het algemene leefmilieu.

Iedereen die overtuigd is van de voordelen van een groen speelplein, maar niet weet waar te beginnen, kan terecht bij adviesorganen zoals BLES of MOS. In deze blog lees je tips voor de inrichting van een natuurspeelplaats en vind je meer inspiratie over de producten die je kunt gebruiken. Of neem rechtstreeks contact op met Ebema. Ons team van technisch adviseurs bekijkt vrijblijvend je plannen. We peilen naar je wensen en stellen gericht oplossingen voor.

Schrijf je gratis in voor de Ebema Academy Expertsessie: "Groene speelplaatsen & veilige schoolomgevingen"

School- en gemeentebesturen die graag meer info willen voor ze aan de slag gaan met een groene speelplaats, zijn welkom op de Ebema Academy. Op 25 september 2024 organiseert Ebema een nieuwe expertsessie die helemaal in het teken staat van duurzame speelpleinen. Schrijf je hier alvast in. Zo ben je zeker van je plek. Ben je die dag niet beschikbaar? Geen nood. Een vertegenwoordiger van Ebema komt graag bij je langs om samen met jou de mogelijkheden te overlopen. Vrijblijvend. Neem dus gerust contact op.

Meer info